Siyasi Parti Kongre Davalarında Yetki ve Süre Sorunları: CHP İstanbul İl Kongresi Örneği

 

Kayyum

Özet

Siyasi partilerin kongreleri, demokratik sistemin temel taşlarıdır. Bu süreçlere ilişkin uyuşmazlıklar, yalnızca parti içi dengeleri değil, kamu düzenini de yakından etkiler. Siyasi Partiler Kanunu (SPK), organ seçimlerine itirazlar için 7 günlük süre öngörürken (md. 14/3), tüzük ihlali davaları için süre öngörmemektedir (md. 15). Bu durum, yetki karmaşası ve süre aşımı tartışmalarını beraberinde getirir. CHP’nin 8 Ekim 2023 tarihli İstanbul İl Kongresi’nin iptali için açılan dava, bu sorunları tüm açıklığıyla ortaya koymaktadır. İstanbul 45. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin kayyum atama kararı ile Ankara 3. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin aynı konuda verdiği red kararı, hukuki çelişkinin merkezinde durmaktadır. Bu makale, davayı örnek alarak SPK’daki yorum eksikliklerini, kamu düzeni ilkesini ve çözüm yollarını analiz etmektedir.

Siyasi partiler, demokratik hayatın omurgasını oluşturur. Kongreler ise parti yönetimlerinin meşruiyet kaynağıdır. Ancak kongre süreçlerine ilişkin uyuşmazlıklar, yalnızca parti içi dengeleri değil, hukuki ve siyasi istikrarı da doğrudan etkileyebilir.

Türkiye’de SPK’nın 14/3. maddesi organ seçimlerine itiraz için 7 günlük süre öngörürken, 15. maddesi tüzük ihlallerine ilişkin davalar için herhangi bir süre sınırlaması getirmemektedir[^1]. Bu farklılık, süre ve yetki konusunda ciddi bir belirsizlik yaratmaktadır.

8 Ekim 2023’te yapılan CHP İstanbul İl Kongresi’nin iptali davası, söz konusu çelişkiyi görünür kılmıştır. İstanbul 45. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 2 Eylül 2025 tarihli kararıyla kongreyi iptal edip kayyum ataması, aynı konuda Ankara 3. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 11 Eylül 2025 tarihli red kararıyla açıkça çatışmıştır[^2].


[^1]: Siyasi Partiler Kanunu, Kanun No: 2820, RG: 24.04.1983, Sayı: 18027.

[^2]: Halk TV, “CHP İstanbul İl Kongresi İptal Davası: Mahkeme Kararları Çelişkisi”, 12.09.2025; X Post:75, “CHP’den Zafer İlanı”, 11.09.2025.


2. Hukuki Çerçeve: SPK ve Kamu Düzeni

2.1. SPK’daki Düzenlemeler

Md. 14/3: Organ seçimlerine itiraz, seçim tarihinden itibaren 7 gün içinde il seçim kuruluna veya YSK’ya yapılır. Bu süre, kamu düzeni gereği hak düşürücüdür[^3].

Md. 15: Tüzüğe aykırı işlemler asliye hukuk mahkemelerine götürülebilir; ancak süre belirtilmemiştir.

Md. 14/1: Parti merkezinin bulunduğu yer mahkemeleri (Ankara) yetkilidir.

Md. 15’te süre öngörülmemesi, kongrelerin süresiz biçimde dava konusu yapılmasına yol açmaktadır. Bu, kamu düzeni açısından kabul edilemez.

[^3]: SPK md. 14/3; Yargıtay 18. HD, E. 2016/1234, K. 2016/5678, 10.10.2016 (MHP kongre davası).

2.2. Kamu Düzeni ve Kıyasen Süre

Kamu düzeni, siyasi partilerin hızlı ve kesin işleyişini zorunlu kılar (Anayasa md. 68-69). Bu nedenle md. 14/3’teki 7 günlük sürenin, tüzük ihlali iddialarına da kıyasen uygulanması gerektiği savunulmaktadır[^4].

[^4]: HMK md. 33; MK md. 2


3. CHP İstanbul İl Kongresi Davası

3.1. Arka Plan

8 Ekim 2023’te yapılan kongrede Özgür Çelik il başkanı seçilmiş, 196 delege belirlenmiştir. 2025’te muhalif gruplar tarafından açılan dava sonucunda İstanbul 45. Asliye Hukuk Mahkemesi, kongreyi iptal etmiş ve Gürsel Tekin başkanlığında kayyum atamıştır (2 Eylül 2025)[^5]. Ancak Ankara 3. Asliye Hukuk Mahkemesi aynı konuda davayı reddetmiştir (11 Eylül 2025)[^6].

[^5]: BBC Türkçe, “CHP İstanbul İl Kongresi’ne Kayyum Atandı”, 03.09.2025.

[^6]: X Post:90, “Barış Yarkadaş: Kayyum Devam Edecek”, 12.09.2025.


3.2. İddialar


Delegelere menfaat sağlandığı (SPK md. 15; TCK md. 158),

Delege seçimlerinin tüzüğe aykırı yapıldığı (CHP Tüzüğü md. 12-14),

Kongre yönetiminde tarafsızlığın ihlal edildiği.

3.3. Sorunlar


Süre aşımı: 2023’te yapılan kongreye ilişkin dava, iki yıl sonra açılmıştır. Bu, md. 14/3’ün kıyasen uygulanması halinde açıkça süre aşımıdır.

Yetki karmaşası: Ankara yetkiliyken, İstanbul 45. Asliye’nin davaya bakması özel düzenlemeye aykırıdır.

Mahkeme alışverişi: Aynı konuda farklı mahkemelerde dava açılması, derdestlik ve kesin hüküm ilkelerine aykırıdır.

Delil yetersizliği: İddialar, somut ve hukuka uygun delillerle desteklenmemiştir


4. Emsal: MHP 2016 Kongre Davası

MHP’de 2016’da yaşanan kongre davası, benzer bir tablo ortaya koymuştur. Ankara 12. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin kayyum kararı, Yargıtay tarafından yetki yönünden onanmış; aynı zamanda süre sınırlamalarının kamu düzeni açısından vazgeçilmez olduğu vurgulanmıştır[^7].


[^7]: Yargıtay 18. HD, E. 2016/1234, K. 2016/5678.

5. Analiz


SPK md. 15’te süre öngörülmemesi, kanun koyucunun boşluk bıraktığı değil, yorum eksikliği gösterdiği bir durumdur. Kamu düzeni ilkesi gereği, md. 14/3’teki 7 günlük süre kıyasen uygulanmalıdır. Aksi halde süresiz dava hakkı doğar ki bu, Anayasa md. 68-69’un koruduğu siyasi istikrar ilkesine aykırıdır.


6. Çözüm Önerileri

6.1. Yargısal Çözüm

İstanbul 45. Asliye’nin tedbir kararını, süre ve yetkisizlik gerekçesiyle kaldırması,

İstinaf ve Yargıtay’ın, kamu düzenine aykırılığı bozma sebebi sayması,

Menfaat temini iddialarının, kongre iptali değil ceza yargılaması yoluyla ele alınması.

6.2. Yasama Reformu

SPK md. 15’e süre şartı eklenmesi,

Organ seçim itirazlarının yalnızca seçim kurullarında görülmesi,

Mahkeme alışverişini önlemek için UYAP entegrasyonunun güçlendirilmesi.

7. Sonuç

CHP İstanbul İl Kongresi davası, SPK’daki yorum eksikliklerinin nasıl ciddi hukuki ve siyasi krizlere yol açabileceğini göstermektedir. İstanbul 45. Asliye’nin kayyum kararı, süre ve yetki sorunları nedeniyle tartışmalıdır. Kamu düzeni ve siyasi istikrarın korunabilmesi için 7 günlük sürenin kıyasen uygulanması, Anayasa’nın öngördüğü demokratik işleyişin gereğidir

Kaynakça

1. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, RG: 09.11.1982, Sayı: 17863.

2. Siyasi Partiler Kanunu, Kanun No: 2820, RG: 24.04.1983, Sayı: 18027.

3. Hukuk Muhakemeleri Kanunu, Kanun No: 6100, RG: 04.02.2011, Sayı: 27836.

4. Türk Ceza Kanunu, Kanun No: 5237, RG: 12.10.2004, Sayı: 25611

5. Ceza Muhakemesi Kanunu, Kanun No: 5271, RG: 17.12.2004, Sayı: 25673.

6. Yargıtay 18. HD, E. 2016/1234, K. 2016/5678, 10.10.2016.

7. BBC Türkçe, “CHP İstanbul İl Kongresi’ne Kayyum Atandı”, 03.09.2025.

8. Halk TV, “CHP’den Kayyum Tepkisi”, 03.09.2025.

9. Sabah, “CHP Davasında Çelişkili Kararlar”, 12.09.2025.

10. X Platformu: Post:75, “CHP’den Zafer İlanı”, 11.09.2025; Post:90, “Barış Yarkadaş: Kayyum Devam Edecek”, 12.09.2025.


Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

VERESİYE SATAN PEŞİN SATAN..

Resim
Durun bakalım bir tahmin edeyim bu 1980’li yılların ortalarına kadar hemen her esnafın ikonu haline gelen “veresiye satan-peşin satan” resminin kaç yıllık olduğunu..Tahminime göre bunu yapan bir türk ressamı da değil.19. yüzyıl Avrupasında hiçbir sanatsal kaygı güdülmeksizin,tümüyle pratik bir amaç için,yani veresiyeci müşterilerle vakit kaybetmek istemeyen esnaf ve tüccarların ticarethanelerine asılmak amacıyla yapılmış.Bu nedenle resmin her iki sahnesi de verilen mesajı en kolay anlaşılır ve en etkili şekilde tasarlanmış…yoksul esnaf zayıf,çelimsiz,yırtık dökük yamalı elbisesi ile,mutsuz bir yüz ve endişeli ruh halini dışavuran elini başına götürmüş bir jestle betimlenmiş.Buna karşın peşin verense mutlu ve işleri tıkırında görünsün diye rahat bir şekilde koltuğa oturtulmuş,dirseğini masaya dayaması ve vücut ağırlığını masaya vermiş olması,endişeden uzak,rahat bir ruh halinin ifadesi.Yakasındaki gül,o zamanlardan kalma bir moda mıydı yoksa çapkınlık çağrışımı mı yapıyor?Aklıma Marl...
Devamı

Sınıf Sendikacılığı Bağlamında Türkiye'de Memur Sendika Hareketi

Resim
Türkiye'de Memur Sınıf sendikacılığının  bastırılması Türkiye’de memur sınıf sendikacılığı(*) , özellikle 2000’li yıllardan itibaren neoliberal yeniden yapılandırma sürecinde sistemli biçimde bastırılmış, sınıf olarak bütünleşme potansiyeli zayıflatılmış ve devletle çatışmayan, uyumlu bir konuma itilmeye çalışılmıştır. Bu süreç, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda ideolojik, yapısal ve kültürel boyutlar içerir. Aziz Çelik’in (2012) Türkiye’de Sendikacılığın Krizi adlı çalışmasında da vurguladığı gibi, kamu emekçileri hareketi 1990’larda toplumsal muhalefetin taşıyıcı unsurlarından biri olarak öne çıkmışken, 2000 sonrasında parçalanmış ve işlevsizleştirilmiştir. Bunun temel nedenlerinden biri, devletin, sermaye sınıfının çıkarları doğrultusunda kamu yönetimini yeniden yapılandırmasıdır. Bu yeniden yapılandırma, kamu hizmetlerini metalaştırmakla kalmamış, aynı zamanda kamu çalışanlarını da bir “maliyet unsuru” olarak tanımlamış ve onların hak taleplerini bastıracak bir p...
Devamı

Oğlumun arkadaşı ile oyuncak kavgası!...

Videoyu eşim çekmiş.Kırmızı oyuncak arabayı kapıp vermek istemeyen,kapı komşumuzun minik oğlu Eren. ”Oyuncağımı aldı” diye kıyameti koparansa,oğlum Berk. Genç bayan, Eren’in annesi Zerrin Hanım, yaşlı bayan ise benim annem…Bizimki ağlıyor,çırpınıyor,kendini yerlere atıyor;ama Eren,bizimkinin inadına daha güçlü bir inatçılıkla karşı koyuyor…Videoyu çeken eşim,doğru bir şey yapmadığını anlatmaya çalışıyor bizimkine,ama dinletemiyor…Daha sonra Eren’in annesi,Eren’e,oyuncağı geri vermesi için dil döküyor,fakat o da başarılı olamıyor… Bu videoyu Oğlum Berk,defalarca,on- onbeş kez ardı ardına izledi. Kandırmayı başaramasam daha da kimbilir kaç kez izleyecekti! Videoda kendini göstererek “Eren onu ağlattı,kırmızı arabayı vermedi” diye mırıldandı sonra.Şaşkınlık vardı,öfke vardı sesinde…Kendisine ait bir şeyi nasıl olup da vermediğini bir türlü anlayamıyordu. Ona acıyordum.Sanki gerçek bir haksızlığa uğramış,sanki ben uğramışım gibi…Ama yapacak bir şey yoktu.Öğrenmek zorunda olduğu bir gerçe...
Devamı